Karadenizin en önemli gelir kaynaklarından biri olan fındık kağıt üzerinde sadece bir ay kadar bir sürede toplanıp, satılarak paraya çevrilen bir ürün olarak görülse de aslında hiç de öyle olmadığı işin içine girilince anlaşılır.
İlk önce toplama değil de toplamaya hazırlık dönemini göz önünde bulundurarak çalışmaya başlayalım.
Önce bahçenin temizlenmesi, bakımı budanması genelde ekim ayında yapılır.
Bahçedeki budanan dalların, dal artıklarının bahçe dışına taşınması ayrı bir iş olarak karşımıza çıkar.
Bahçenin bakımı, budamasının dışında gübreleme işinin de yapılması, bu işin bir bölümü eylül ayında yapılır.
İlaçlamasının da yapılması şubat- mayıs aylarında birkaç kere olsa da ayrı bir emek, ayrı bir maliyet gerektirir.
Bahçe içinin otunun, dikeninin temizliğini yapsın diye tutulan motorlu kişinin bir günlük yevmiyesi 1500 TL. arazinin büyüklüğüne göre temizlik yapacak kişi üç, dört, beş gün çalışır.
Sonra, fındık ocaklarının içinin temizliği gerekli. Bu çalışmalar farklı aylarda yapılır.
Bu işlerin yapılması için Valilik, işçi günlük ücretlerinin 400-500 TL olduğunu açıklar. O açıklama sadece kağıt üzerinde kalır.
O açıklanan fiyatlara göre işçi bulmanın imkansız olduğunu o fiyatı açıklayanlar da bilirler.
Neden öyle açıklama yapma gereği duyarlar?
Onu da biz yorumlayalım.
Amaç masrafları az gösterip, fındık fiyatlarını düşük tutmak.
Üreticinin eline geçen parayı en aza indirebilmek için adeta özel çaba harcanır.
Üreticinin ürününün ucuza kapatılmasına çalışıldığı her yıl yaşanan gerçektir.
Bu durum her yıl temcit pilavı gibi ısıtılıp ısıtılıp piyasaya sürülür.
Bir de fındığın toplanması işi yevmiyesi vardır ki o daha başka bir senaryoyu gerektirir.
Kısa süreliğine gelip, toplayıp, satıp, geldikleri şehre geri dönecekler kesenin ağzını açar, ödenecek paranın miktarına değil, işinin görüldüğüne bakar.
İşçilerin istediği ücreti verirler.
Fındık toplandıktan sonra taşıma, patoza verip ayıklama, serip kurutma ve temizleme işlerini yaptıktan sonra pazara götürüp satma işlemine sıra gelir ki…
Asıl oyun burada.
Cambazlara bir başka cambazlık dersleri burada verilir.
Hele tüccardan ödünç para alınmışsa…
Onun geri ödenmesi için verilecek fındığın fiyatı normal fiyatın 10 _20 TL altındaki fiyatla alınır. Ödünç verilen paradan Faiz alınmamış sayılır.
Sıradan çadırlarda gördüğünüz cambazlıklara benzemez bu cambazlık. Bu cambazlık işinde iktidar da yerini alır.
Vatandaşın çektiği eziyetleri görmezden gelerek, herkes fındığı olabildiğince ucuza kapatmanın derdine düşer.
Atatürk’ün “Belli başlı ürünlerimizi ilgilendiren birlikler kurulsun” talimatı ile 28 Temmuz 1938’de Fiskobirlik (Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği) kuruldu.
Fiskobirlik, üreticilerin ürünlerini değer fiyatına pazarlamak ister ,bunu2002 ye kadar bir şekilde yapmış olsa da…
2002’den beri iktidarda olanlar, Fiskobirlik’in elinde bulundurduğu mal varlıklarına iştah kabartıp, onu işlevsiz hale getirerek mal varlığına el koymanın yollarını arasa da, günümüze kadar bunu başaramadılar.
Ama yine de onu işlevsiz hale getirebilmenin, güçsüz kılmanın her yolunu denemiştir, denemektedir.
Yine de tüm olumsuzluklara rağmen fındık üreticilerinin alın teri, göz nuru olan Fiskobirlik’i yok edilememiştir.
İktidar, Fiskobirlik fındık piyasasını belirleyemesin diye de kolunu, bacağını budamaktan da geri kalmamıştır.
Fiskobirlik yöneticileri yanlış kararlar alıp, uygulamış oldularsa…
Devletin denetim kurulları vardır.
İktidar o kurulları devreye sokup, yapıldığı düşünülen yanlışlar varsa onlara müsaade etmez, gerekli yaptırımları uygular ve bütün üreticileri mağdur etmemiş olurdu.
İktidar uyguladığı yolla üreticileri değil de fındık ihracatçılarını destekleyen kararlarına devam ettiğini görüyoruz.
Fındık üreticileri, Ürününü 4 dolar karşılığı almayı taahhüt edenlere destek vermeyip, kendilerini açlığa, yoksulluğa sürükleyen iktidarın din, iman, vatan, millet söylemlerine inanıp, desteklerini sürdürmüşlerdir.
Sonuç olarak, üreticilerin kazanamadığı paraları fındık ihracatçıları kazanmaya devam etmektedir.
Fındık sezonu geldiği halde henüz fındık alım fiyatları açıklanmamıştır.
Fındık fiyatı isteğini bir Karadenizli sanatçı, kemençesinin tellerine dokunarak şöyle dile getiriyor:
“Fındık para etmeyi.
Hele bir de yaşisa…
Fındık 100TL. eder de,
Vekil çuval taşısa…”
Kısaca üreticiler kendi örgütlerine sahip çıkmadıkça, bu sömürü düzeni devam edecektir.
Üreticiler, alın terinin karşılığını alacakları iktidarı kendi elleriyle kurmalıdır.